Metropolitalny Region Szczecina jako powiązanie aglomeracji i obszarów wiejskich:
Transgraniczny Region Metropolitalny Szczecina obejmuje nie tylko Szczecin i jego bezpośrednie otoczenie, ale także duże tereny wiejskie po obu stronach granicy. Metropolia pełni rolę miasta rdzeniowego nie tylko dla polskich, ale i niemieckich obszarów; promieniuje na swoje otoczenie, czyniąc je bardziej widocznym. Bez możliwości odniesienia do Szczecina rozwój przestrzenny obszarów wiejskich w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, Brandenburgii i na Pomorzu Zachodnim byłby bardzo trudny, zwłaszcza ze względu na położenie na granicach poszczególnych państw.
Przestrzenna bliskość Szczecina stwarza jednak potencjał rozwojowy w wielu różnych dziedzinach. Wzmacnia je dodatkowo ścisła współpraca między trzema subregionami, między stroną niemiecką i polską. Należy zatem intensywnie wykorzystać tę szansę dla obszarów wiejskich i tworzyć dodatkowe sieci kooperacji.
W przypadku niemieckiej części Regionu Metropolitalnego Szczecina może pojawić się pytanie, dlaczego to Szczecin a nie Berlin czy Hamburg ma służyć jako punkt orientacyjny. Oprócz bliskości geograficznej, głównym argumentem są tu więzi historyczne.
Metropolitalny Region Szczecina jako miejsce historyczne
Współpraca w Metropolitalnym Regionie Szczecina jest jeszcze młoda, a jej rozwój dynamicznym procesem, ale mieszkańców regionu łączy wspólna przeszłość. Szczecin bowiem nie zawsze był najdalej na zachód wysuniętym dużym miastem w Polsce, jak to jest dzisiaj, ale przez długi czas stolicą historycznego regionu Pomorza. A więc mimo że niemiecką i polską część regionu oddziela granica państwowa, mieszkańcy mówią różnymi językami, a kilka wojen zaciążyło nad wspólną przeszłością, to jest w historii element jednoczący. Te wspólne cechy widoczne są np. w dziedzictwie morskim Związku Hanzy, architekturze gotyku jako dominującym stylu architektonicznym oraz nadmorskich krajobrazach, które do dziś kształtują przyrodę.
Na przestrzeni wieków Pomorze było rządzone przez władców różnych narodowości i kilkakrotnie ulegało różnorakim podziałom. W 1945 roku ustalono linię graniczną Odry i Nysy Łużyckiej, ustalając istniejącą do dziś granicę między Polską a Niemcami. Przebiega ona nie tylko przez dawne Pomorze, ale także przez Metropolitalny Region Szczecina. Jednak sztywna niegdyś granica została z czasem złagodzona przez mieszkańców regionu, którzy są świadomi wspólnotowych aspektów obszaru, na którym żyją. Tylko w ten sposób może powstać tożsamość regionalna, która obejmuje, a nie wyklucza przeszłość. Na przykład, znani ludzie ze Szczecina, czy to Niemcy, czy Polacy, mogą być dumą i wzorem do naśladowania dla całego regionu transgranicznego. Jednym z najbardziej znanych przykładów są chyba bracia Stoewer, którzy posiadali fabrykę w Szczecinie i są powszechnie znani ze swoich automobili.
Ponadto, Region Metropolitalny Szczecina jest domem dla wielu innych znanych osobistości, które urodziły się, mieszkały i/lub pracowały w tym regionie. Oto mały wybór:
- Otto Lilienthal (1848-1896): pionier lotnictwa, urodził się i wychował w Anklam
- Emilie Mayer (1812-1883): kompozytorka, określana jako „niewieści Beethoven“, w latach 1841-1847 uczennica Carla Loewe - w Szczecinie. W 1862 r. wróciła na kilka lat do miasta i skomponowała tu kilka ze swoich utworów.
- Caspar David Friedrich (1774-1840): jeden z najbardziej znaczących malarzy wczesnego niemieckiego romantyzmu, urodzony w Greifswaldzie i na stałe związany z regionem. W swoich na ogół melancholijnych obrazach często odnajdujemy wolne przestrzenie pomorskich krajobrazów.
- Alfred Döblin (1878-1957): autor sławnej powieści „Berlin Alexanderplatz“ urodził się w Szczecinie.
- David Gilly (1748-1808): urodzony w Schwedt nad Odrą Gilly był architektem i tworzył w początkach epoki klasycyzmu. W 1776 r., pomimo swojego jeszcze bardzo młodego wieku, został Dyrektorem do spraw Budownictwa na Pomorzu.
Wydarzenia historyczne, dziedzictwo kulturowe i regionalne wzorce z przeszłości są dowodem na wspólnotę Regionu Metropolitalnego Szczecina. Silniejsze powiązania, które będzie można zbudować w regionie metropolitalnym dzięki intensywnej współpracy, stanowią w ujęciu historycznym zysk - to, co w przeszłości było często rozdzielone, zostaje ponownie połączone.
Metropolitalny Region Szczecina jako Region nad wodą
Region Metropolitalny Szczecina jest regionem nadwodnym i ukształtowanym przez wodę, która jest jednym z jego największych atutów. Zarówno gospodarka i turystyka, jak i mieszkańcy korzystają z możliwości, jakie niesie ze sobą taka lokalizacja.
W skład Regionu Metropolitalnego Szczecina wchodzą również nadbałtyckie wyspy Rugia, Wolin i Uznam. "Największa wyspa w Niemczech", "największa wyspa w Polsce" i "Wyspa Słońca" przyciągają co roku wielu turystów. Wybór nadmorskich kurortów, w których można spędzić urlop jest duży zarówno po stronie niemieckiej jak i polskiej. Można tu znaleźć również niezliczone uzdrowiska i kurorty nadbałtyckie - w najlepszym tego słowa znaczeniu - niezliczone jak piasek na brzegu morza.
Jeśli nie chcecie Państwo latem tłoczyć się na wybrzeżu i plażach z innymi turystami, to może wolisz wycofać się do jednej z cichych zatok nad Zalewem Szczecińskim. Można też porzucić leżenie na plaży na rzecz morza i spróbować jednego z wielu sportów wodnych, które można uprawiać nad i wokół Bałtyku. Dla wielu mieszkańców metropolii wszystkie te możliwości to wspaniała codzienność - życie tam, gdzie inni jeżdżą na wakacje!
Metropolitalny Region Szczecina jako jako miejsce badań naukowych i lokalizacja działalności gospodarczej:
Region Metropolitalny Szczecina posiada rozbudowaną sieć częściowo wyspecjalizowanych portów, jak np. w Sassnitz, Policach czy Stralsundzie. Sercem tej sieci jest jednak zespół portów morskich Szczecin i Świnoujście jako największy ośrodek gospodarki morskiej. Dzięki licznym portom wiele miejsc w regionie metropolitalnym jest łatwo dostępnych, co ułatwia transport towarów i wymianę handlową z innymi krajami nadbałtyckimi. Geograficzna bliskość Skandynawii jest również istotną przewagą konkurencyjną dla regionu wokół Szczecina. W porównaniu do innych (polskich) części kraju, region metropolitalny ma dostęp do zupełnie innego rynku i cieszy się dużym zainteresowaniem inwestorów i turystów z Europy Północnej.
To korzystne położenie strategiczne wzmacnia dodatkowo fakt, że region metropolitalny znajduje się w środku trójkąta tworzonego przez trzy silne metropolie: Berlin, Hamburg i Gdańsk. Współpraca w ramach transgranicznego Regionu Metropolitalnego Szczecina sprawia nie tylko, że dotychczasowe peryferyjne względem reszty własnego kraju położenie polskiego i niemieckiego pogranicza staje się nieaktualne. Jest wręcz przeciwnie - region ten może stać się ważnym graczem w centrum Europy, ponieważ stanowi styk między Europą Wschodnią, Zachodnią i Północną.
Współpraca gospodarcza między polską i niemiecką częścią regionu jest już dobrze rozwinięta. Dużym wsparciem są tu odpowiednie instytucje sieciowe, jak np. "Dom Gospodarki", projekt Izby Przemysłowo-Handlowej w Neubrandenburgu dla Wschodniej Meklemburgii-Pomorza Przedniego, który znajduje się w Szczecinie.
Silny ekonomicznie region metropolitalny jest również korzystny dla ludzi, którzy w nim mieszkają. Oznacza to zabezpieczenie istniejących miejsc pracy i tworzenie nowych na obszarze, który w innych okolicznościach był raczej słaby strukturalnie. Uniwersytety i szkoły wyższe mają kluczowe znaczenie dla kształcenia specjalistów i menedżerów tu na miejscu oraz oferują zwłaszcza młodym ludziom perspektywy w ich regionie. W Regionie Metropolitalnym Szczecina znajduje się pięć miast uniwersyteckich z sześcioma uczelniami państwowymi, ponadto duża liczba uczelni prywatnych jak i różne placówki i instytuty badawcze. W tym obszarze duże znaczenie ma również wymiana transgraniczna: dla wymiany wiedzy, przełamywania barier kulturowych i językowych oraz promowania mobilności ludzi w regionie i w układzie transgranicznym.
Metropolitalny Region Szczecina jako atrakcyjna mała ojczyzna (z wyboru)
Zaproponowanie młodym ludziom w regionie metropolitalnym perspektyw życiowych jest niezwykle istotne, zwłaszcza na tle zmian demograficznych. Spadek populacji obserwowany jest od wielu lat zarówno po niemieckiej, jak i polskiej stronie granicy. Ten wspólny problem najlepiej rozwiązywać za pomocą wspólnie opracowanego podejścia.
Oprócz tworzenia miejsc pracy, długoterminowe zabezpieczenie usług użyteczności publicznej i ułatwienie mobilności są ważnymi kwestiami, które poruszają region. Tu różne podmioty opracowują pomysły celem ich zapewnienia i poprawy jakości. Jednym z istotnych aspektów realizacji tych pomysłów w praktyce jest pozyskanie odpowiednich środków finansowych: Program współpracy INTERREG A Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenburgia/Polska, finansowany ze środków UE, obejmuje obszar działania regionu metropolitalnego i dedykowany jest poprawie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej regionu. Celem jest poprawa jakości życia mieszkańców w regionie przygranicznym poprzez wsparcie finansowe projektów. Mniej intensywne finansowo spotkania transgraniczne mogą być na przykład wspierane z "Funduszu małych projektów".
Jeśli uda się kontynuować wspólną pracę nad wyzwaniami w regionie i wypracować odpowiednie rozwiązania, to atrakcyjność Regionu Metropolitalnego Szczecina może w odbiorze osób z zewnątrz jeszcze bardziej wzrosnąć. Jest bowiem pod wieloma względami wyjątkowy, a przez to, jak od dawna wiedzą jego mieszkańcy, wyjątkowo przyjaznym miejscem do życia. Z jednej strony mamy pulsujące życiem wielkie miasto, z drugiej tereny wiejskie o wspaniałej przyrodzie i wysokich walorach wypoczynkowo-rekreacyjnych. Możliwość poruszania się pomiędzy tymi dwoma biegunami i przez granicę polsko-niemiecką tworzą szczególne nastawienie do życia, które jest typowe, a jednocześnie Regionu Metropolitalnego Szczecina.
Rozwój Regionu Metropolitalnego Szczecina powinien odpowiadać ambicjom jego mieszkańcom i ich potrzebom, a więc w idealnym przypadku powinien być również przez nich kształtowany. Wymiana transgraniczna odbywa się przede wszystkim w ramach społeczeństwa obywatelskiego. Należy zatem dalej wspierać żywą wymianę w ramach partnerstw gminnych, w ramach wspólnych projektów kulturalnych lub poprzez kluby sportowe. Stanowi to wzbogacenie miejscowej oferty i może sprawić, że ludzie z zewnątrz będą ciekawi życia w Regionie Metropolitalnym Szczecina.
Metropolitalny Region Szczecina jako magnes przyciągający turystów
Jeśli zdecydujesz się odwiedzić Region Metropolitalny Szczecina, będziesz zachwycony bogactwem i różnorodnością tego regionu. Woda i wybrzeże bałtyckie zajmują centralne miejsce wśród regionalnych atrakcji turystycznych. Co może być lepszego niż spływanie kajakiem po rzece, kąpiel w jednym z licznych jezior lub w morzu, liczenie mew, zbieranie muszelek na plaży, spędzenie dnia na parowcu wycieczkowym...? Szczególnie ucieszą się z tego ci, którzy wolą spędzać wakacje na siodełku roweru: W ramach polsko-niemieckiego projektu powstaje obecnie internetowa mapa ścieżek rowerowych w całym regionie metropolitalnym. Dzięki temu w przyszłości jeszcze łatwiej będzie zwiedzać region na rowerze i przekonać się na własnej skórze, że nie kończy się on na granicy państwa.
Region Metropolitalny Szczecina jako centrum kultury
Na obszarze Regionu Metropolitalnego Szczecina znajdują się liczne instytucje kulturalne o znaczeniu (ponad)regionalnym, takie jak Filharmonia, Opera na Zamku i Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie. Ale nawet krótki spacer po mieście może być przeżyciem kulturalnym, na przykład jeśli prowadzi przez Stare Miasto w Stralsundzie, które zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wiele zabytkowych kościołów w regionie również przyciąga gości swoją szczególną architekturą.
Współpraca między polską i niemiecką stroną metropolii jest szczególnie silna w sferze kultury i może się pochwalić różnymi ciekawymi inicjatywami. Szeroko znane są polskie dni kultury "polenmARkT", które co roku odbywają się w Greifswaldzie. Poprzez bogaty, kilkudniowy program kulturalny liczni uczestnicy starają się o ożywienie relacji kulturalnych z Polską, a polska literatura, muzyka i sztuka mogą stać się bardziej znane w niemieckiej części regionu. Inną wyjątkową inicjatywą kulturalną jest sieć teatralna viaTEATRI, zrzeszająca teatr Uckermärkische Bühnen Schwedt, Operę na Zamku w Szczecinie i Teatr Pomorza Przedniego. viaTEATRI realizuje wiele produkcji i występów gościnnych o treści transgranicznej i w ten sposób tworzy wspólną ofertę dla niemieckich i polskich miłośników teatru.
Metropolitalny Region Szczecina jako transgraniczne miejsce życia i pracy
Wzajemne zrozumienie jest niezbędne do wspólnego życia w strefie przygranicznej. Punktem wyjścia jest zdolność do komunikacji językowej. W ostatnich latach dokonał się już duży postęp w zakresie wielojęzyczności w regionie, ale ważne jest dalsze wspieranie nauki języków obcych. W ten sposób można osiągnąć coraz większy stopień integracji społecznej.
W Regionie Metropolitalnym Szczecina dąży się do tego, aby każdy mieszkaniec mógł nauczyć się drugiego języka - region ma stać się wiodącym miejscem edukacji dwujęzycznej. Dwa projekty INTERREG V A dotyczące nauki języka sąsiada od przedszkola do ukończenia szkoły wnoszą centralny wkład w osiągnięcie tego celu. Od 2017 roku realizowane są w ich ramach działania na rzecz systematycznego podejścia do nauki języka sąsiada w regionie w formacie ciągłym. W ten sposób nawet bardzo młodzi ludzie mogą nabyć umiejętności językowe i interkulturowe, które wzbogacają wspólne życie w Regionie Metropolitalnym Szczecina. Również takie instytucje jak istniejące od 1995 roku polsko-niemieckie gimnazjum w Löcknitz oraz nowo powstałe polsko-niemieckie studium nauczycielskie na Uniwersytecie w Greifswaldzie są drogowskazem dla językowej i kulturowej integracji ludności. W ten sposób coraz łatwiej jest poruszać się po "drugiej stronie" granicy.
Wszystkie te osiągnięcia w dziedzinie językowej i kulturowej przynoszą także dalsze efekty synergii, ponieważ wielojęzyczność jest również wielką zaletą dla pracowników, pracodawców i firm na rynku pracy i w gospodarce. Nadal jest tak, że szczególnie wielu obywateli polskich mieszka i pracuje po niemieckiej stronie granicy. Ale celem powinno być osiągnięcie tego również w przeciwnym kierunku i zainteresowanie osób niemieckojęzycznych polskim rynkiem mieszkaniowym i rynkiem pracy. Ważne są tu jednak także aspekty administracyjne, jak np. wzajemne uznawanie stopni i tytułów naukowych. Powoli postępuje również tworzenie sieci w obszarze administracyjnym. Dopóki nie zostaną usunięte wszystkie przeszkody, instytucje takie jak "Centrum kontaktów i doradztwa dla obywateli niemieckich i polskich" w Szczecinie i Löcknitz wykonują niezwykle cenną pracę. Od 2009 r. ich pracownicy oferują wsparcie w starcie życiowym i zawodowym w danym kraju sąsiednim, co w dużym stopniu przyczynia się do kształtowania transgranicznej tożsamości w Regionie Metropolitalnym Szczecina.